گروه مهندسین مشاور سورین

پارامترهای تأثیرگذار در مکانیابی استقرار نیروگاه‌های خورشیدی به‌طور کلی به چهار دسته زیر تقسیم می‌شوند

**جغرافیایی-اقلیمی**

**فنی و زیرساختی**

**اقتصادی-حقوقی**

**زیست محیطی**

این پارامترها بر اساس مطالعات متعدد و روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره (MCDM) مانند تحلیل سلسله مراتبی فازی (Fuzzy-AHP)، روش بهترین-بدترین (BWM) و سوارا (SWARA) ارزیابی و اولویت‌بندی می‌شوند. در ادامه، مهمترین این عوامل شرح داده شده‌اند:

**۱. پارامترهای جغرافیایی و اقلیمی**
- **تابش خورشیدی**:
اصلی‌ترین عامل مؤثر در انتخاب مکان است. میزان تابش مستقیم و پراکنده خورشید (DNI و GHI) و ساعات آفتابی سالانه به‌طور مستقیم بر بازدهی نیروگاه تأثیر می‌گذارند. مناطق با تابش بالاتر (مانند استانهای فارس، کرمان و سیستان و بلوچستان) اولویت بالاتری دارند.
- **دمای محیط**:

دمای بالا باعث کاهش راندمان پنل‌ها می‌شود، چرا که ولتاژ خروجی سلول‌های خورشیدی با افزایش دما کاهش می‌یابد. مناطق با هوای خنک (مانند ارتفاعات) برای نصب پنل‌ها مناسب‌ترند.
- **بارش و رطوبت**:
بارش زیاد یا رطوبت بالا ممکن است باعث ایجاد رسوب یا خوردگی در تجهیزات شود. همچنین، بارش برف و یخبندان نیاز به نظافت مداوم پنل‌ها دارد.
- **گرد و غبار**:
مناطق کویری با گردوغبار زیاد (مانند خوزستان) نیاز به سیستم‌های نظافت خودکار یا برنامه‌های منظم تمیزکاری دارند، زیرا آلودگی سطح پنل‌ها تا ۴۰٪ بازدهی را کاهش میدهد.
- **ارتفاع از سطح دریا**:
افزایش ارتفاع، ضخامت اتمسفر را کاهش داده و تابش خورشید را بهبود می‌بخشد. همچنین دمای پایین‌تر در ارتفاعات، عملکرد پنل‌ها را افزایش میدهد.

### **۲. پارامترهای فنی و زیرساختی**
- **دسترسی به شبکه برق**:
نزدیکی به خطوط انتقال برق، هزینه‌های اتصال به شبکه و تلفات انرژی را کاهش می‌دهد. فاصله بیش از ۱۰ کیلومتر از شبکه، ممکن است اقتصادی نباشد .
- **توپوگرافی زمین**:
زمین‌های مسطح یا با شیب ملایم (۰ تا ۵ درجه) برای نصب پنل‌ها ایده‌آل هستند. شیب‌های تند هزینه‌های تسطیح و نصب را افزایش می‌دهند .
- **نوع خاک**:
خاک باید از نظر مقاومت و عدم وجود مواد شیمیایی مضر بررسی شود. خاک‌های سست نیاز به فونداسیون قویتر دارند.
- **جهت جغرافیایی**:
در نیمکره شمالی (مانند ایران)، پنل‌ها باید رو به جنوب نصب شوند تا حداکثر تابش جذب شود .
- **فضای مورد نیاز**:
هر کیلووات ظرفیت نیروگاه به ۱۰–۱۵ مترمربع زمین نیاز دارد. برای نیروگاه‌های بزرگ (مثلاً ۱ مگاوات)، حداقل ۱ هکتار زمین لازم است .

---

### **۳. پارامترهای اقتصادی و حقوقی**
- **هزینه زمین**:
قیمت زمین در مناطق دورافتاده معمولاً پایین‌تر است، اما هزینه‌های دسترسی و اتصال به شبکه ممکن است افزایش یابد .
- **مجوزهای قانونی**:
دریافت مجوزهای زیست‌محیطی، ساخت و بهره‌برداری از سازمان‌های مرتبط (مانند ساتبا) ضروری است. عدم دریافت مجوزها ممکن است پروژه را متوقف کند .
- **مالکیت زمین**:
اطمینان از عدم اختلافات حقوقی بر سر مالکیت زمین و تطابق با قوانین محلی .
- **تسهیلات دولتی**:
استفاده از وام‌ها یا یارانه‌های دولتی برای کاهش هزینه‌های اولیه .

### **۴. پارامترهای زیست‌محیطی**
- **حفاظت از اکوسیستم**:
اجتناب از مناطق حفاظت شده، تالاب‌ها یا زیستگاه‌های گونه‌هاي جانوری و گیاهی .
- **آلودگی نوری و صوتی**:
نیروگاه‌هایی بزرگ ممکن است بر حیات‌وحش محلی تأثیر بگذارند.
- **مصرف آب**:
نیروگاه‌های حرارتی خورشیدی (CSP) به آب برای خنک‌کاری نیاز دارند، بنابراین در مناطق کم آب ممکن است مناسب نباشند .

---

### **۵. سایر عوامل مؤثر**
- **فاصله از گسل‌ها**:
مناطق با خطر زلزله بالا برای نصب تجهیزات نامناسب هستند .
- **فاصله از مراکز شهری**:
نزدیکی به شهرها هزینه‌های نیروی کار و نگهداری را کاهش می‌دهد، اما ممکن است زمین گران‌تر باشد .
- **امنیت منطقه**:
جلوگیری از نصب نیروگاه در مناطق ناامن یا مستعد خرابکاری .

---

### **روش‌های تحلیل و وزن‌دهی پارامترها**
در مطالعات مکانیابی، از ترکیب **سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)** و **روش‌های تصميم‌گيري چندمعیاره (MCDM)** مانند موارد زیر استفاده می‌شود:
- **تحلیل سلسله‌مراتبی فازی (Fuzzy-AHP)**: برای وزندهی معیارها با در نظر گرفتن عدم قطعیت .
- **روش بهترین-بدترین (BWM) و سوارا (SWARA)**: برای اولویت‌بندی دقیق‌تر معیارها .
به عنوان مثال، در استان فارس، معیارهای **پتانسیل فتوولتائیک (۲۴.۱٪)**، **تابش مستقیم (۱۵.۶٪)** و **دما (۱۲٪)** بیش‌ترین وزن را داشته‌اند.

---

### **جمع‌بندی**
انتخاب مکان مناسب برای نیروگاه خورشیدی نیازمند ارزیابی جامع عوامل جغرافیایی، فنی، اقتصادی و زیست‌محیطی است. استفاده از روش‌های ترکیبی GIS و MCDM به برنامه‌ریزان کمک میکند تا مناطق مستعد (مانند شمال فارس، آباده و اقلید) را با دقت شناسایی کنند. همچنین، توجه به نگهداری پنل‌ها در مناطق پرگردوغبار و بهینه‌سازی زاویه نصب، بازدهی بلندمدت نیروگاه را تضمین میکند.

گروه #مهندسین_مشاور_سورین همکار شرکت مهندسی مشاور محیط زیست #نوین_کاوش_زیست_سپهر با در اختیار داشتن کارشناسان مجرب و تجربه کافی در این زمینه آماده انجام کلیه مطالعات #امکان_سنجی و #مکانیابی و #ارزیابی_اثرات_زیست_محیطی و #برنامه_مدیریت_محیط_زیست برای نیروگاه های خورشیدی است.