گروه مهندسین مشاور سورین

غذا دادن کوهنوردان به خرس‌های سبلان

در روزهای اخیر، ویدئویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که کوهنوردی را در حال دادن بیسکویت «ساقه طلایی» به یک خرس قهوه‌ای در ارتفاعات سبلان نشان می‌دهد. این کلیپ به‌سرعت وایرال شده و بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها و جامعه کاربران داشته است .

پیامدها و نگرانی‌ها: چرا این رفتار خطرناک است؟

پیش از هر چیز باید به این نکته پرداخت که ماهیت طبیعت خشن است و کلیه حیوانات و موجوداتی که در آن زندگی کرده اند نیز خشن هستند و هر لحظه ممکن است رفتاری غیرقابل پیش بینی داشته باشند، به عبارت دیگر هر کوچکترین تغییر در بدن شما میتواند در غریزه و مغز آن موجود مقابل به عنوان رفتاری خطرناک و تحریک آمیز بوده و واکنش دفاعی و حتی حمله ای آن موجود را به همراه داشته باشد. همچنین موارد زیر نیز قابل توجه هستن:

۱. بر هم خوردن تعادل طبیعی اکوسیستم

خرس‌ها با خوردن مواد طبیعی نقش کلیدی در حفظ اکوسیستم دارند؛ به‌عنوان مثال، آن‌ها با پراکندن بذر گیاهان و کنترل جمعیت جوندگان، به تجدید جنگل‌ها کمک می‌کنند . جلوگیری از اختلال در این الگو با تقدم رفتار انسان نسبت به تغذیه حیوان، ضروری است.

۲. وابستگی خطرناک و آسیب به خرس‌ها

آشنا شدن خرس‌ها با غذاهای انسانی، آن‌ها را به محل‌های انسانی نزدیک‌تر می‌کند و احتمال درگیری یا تصادف را افزایش می‌دهد. انتشار این صحنه‌ها، برخی کاربران را به این نتیجه رسانده که «گدایی حیات وحش از انسان» رخ داده است .

۳. تهدید برای امنیت گردشگران

در یکی دیگر از حوادث گزارش‌شده، خرس‌ها وارد کمپ کوهنوردان در سبلان شدند، چادرها را زیر و رو کردند، وسایل را پراکنده ساختند و تا حدی خطر جانی برای افراد ایجاد شد .

---

تحلیل و نقد رفتار: ابعاد مختلف موضوع

عامل انسانی یا شرایط زیستی؟

برخی کوهنوردان می‌گویند رفتارشان از بیم آسیب جانی بوده و با حضور خرس‌ها و بوی غذا به‌ اجبار غذا داده‌اند . این واکنش هرچند انسانی به نظر برسد، اما نشان‌دهنده ضعف در آموزش و آمادگی کوهنوردی است.

عدم آموزش و مسئولیت مدیران گردشگری

در زمان حاضر، هشدارها و توصیه‌هایی از سوی سازمان‌های محیط‌زیست مانند استان اردبیل درباره حفظ فاصله و عدم غذا دادن وجود دارد، اما ظاهراً این توصیه‌ها کافی نبوده‌اند .

لزوم آموزش عمومی و اقدامات پیشگیرانه

برخی کارشناسان و کاربران تأکید می‌کنند که آموزش گردشگران، نصب تابلوهای هشداردهنده و اطلاع‌رسانی مؤثر می‌تواند از تکرار چنین رفتارهایی جلوگیری کند .

پیشنهادات عملی گروه مهندسین مشاور سورین

برای حفظ تعادل اکولوژیک و ارتقاء امنیت گردشگران، پیشنهادات زیر در وبلاگ منتشر شود:

شرح پیشنهاد

آموزش کوهنوردان و گردشگران تهیه بروشور و ویدیوهای کوتاه آموزشی درباره خطرهای زندگی وحش و به ویژه آموزش لیدرهای کوهنوردی توسط معاونت آموزش سازمان محیط زیست کشور.

نصب علائم هشدار و اطلاع‌رسانی محلی تابلوهای هشدار در مسیرها و محل‌های کمپ با پیام‌های روشن و ساده.

طراحی و اجرای کمپ‌های مسئولانه فاصله‌گذاری مناسب چادرها، عدم رهاسازی زباله و رعایت اصول Leave No Trace.

همکاری با سازمان‌های محیط‌زیست ارتقاء آگاهی عمومی در قالب کارگاه‌های مشارکتی در منطقه سبلان و تهیه طرح های حفاظت مشارکتی و قرق های اختصاصی با کمک مردم بومی منطقه.

فراخوان نگرانی: تعادل میان انسان و طبیعت

انتشار این ویدیوها نه‌تنها هشدار به خطرات بالقوه است، بلکه فرصتی‌ست برای بازنگری در رفتارهای ما با طبیعت. حفاظت از خرس قهوه‌ای سبلان — یکی از گونه‌های ارزشمند حیات وحش ایران — نیازمند رشد فرهنگ مسئولانه گردشگری است.

لطفاً اگر حس خوبی از غذا دادن به حیوانات می گیرید به این فکر کنید که شما در حال ظلم به آن موجود هستید و شرایط ایجاد خطر برای انسان ها و خود آن حیوان را فراهم می‌کنند!!!

گروه مهندسین مشاور سورین همکار شرکت نوین کاوش زیست سپهر با داشتن کارشناسان و مدیران پروژه با تخصصی محیط طبیعی و تهیه طرح های حفاظتی برای مناطق و ارائه و اجرای طرح های قرق های اختصاصی آماده همکاری با کلیه ادارات محیط زیست و سرمایه گذاران محترم در این زمینه می باشد.

امید است با این روش بتوان از نابودی حیات وحش و اکوسیستم های ارزشمند کشور عزیزمان ایران جلوگیری کنیم.

پیش گفتار

سه محیط‌بان رشید در مدت اخیر در کنار سختی مأموریت‌هایشان، به‌دلیل نقص جدی در ساختار حمایتی و امنیتی دچار فاجعه نابخشودنی شدند. این نوشته با تکیه بر آمار، گزارش‌ها و تحلیل علل، راهکارهایی عملیاتی برای جلوگیری از تکرار چنین حوادث دردناکی ارائه می‌دهد.

۱. جزئیات تلخ آخرین واقعه

محیط‌بان هدایت‌الله دیده‌بان در سیزدهم خردادماه حین اعزام به منطقه حفاظت‌شده خائیز در مسیر جاده بهبهان-سد مارون با شلیک مستقیم در داخل خودروی سازمانی به شهادت رسید .

در سه ماه اخیر، محمود شه‌مرادی از محیط‌بانان پارک ملی گلستان نیز به دست شکارچیان غیرمجاز به شهادت رسید و گزارش‌ها حکایت از آن دارد که وی سومین محیط‌بان کشته شده در سال جاری است .

۲. آمارها؛ واقعیت تلخ نهفته در ارقام

در طول ۴۰ سال گذشته، حدود ۱۴۳ محیط‌بان توسط شکارچیان غیرمجاز کشته شده‌اند .

سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید تاکنون ۱۵۱ محیط‌بان در حین خدمت یا در حوادث طبیعی جان خود را از دست داده‌اند که ۴۹ نفر از آن‌ها به‌صورت رسمی «شهید» محسوب شده‌اند .

اما بنیاد شهید فقط شهادت ۳۹ نفر را تأیید کرده و پرونده‌ی بسیاری از جان‌باختگان هنوز باز مانده یا احراز نشده‌اند .

۳. چرا محیط‌بانان آسیب‌پذیرند؟ تحلیل علل

کمبود شدید نیروی انسانی و منابع: یگان حفاظت با نفرات بسیار کمتر از استاندارد تعریف شده عمل می‌کند، این یعنی محیط‌بانان باید چندین منطقه را هم‌زمان پوشش دهند .

خلأ قانونی و حقوقی در شناسایی شهدای محیط‌زیست: عدم احراز شهادت بسیاری از محیط‌بانان باعث می‌شود خانواده‌ها از حمایت‌های رسمی محروم بمانند .

شرایط نامشخص مأموریت‌ها و عدم آموزش کافی مذاکراتی/مقابله‌ای: در بسیاری موارد محیط‌بانان بدون امکانات حفاظتی و با آموزش ناکامل به مواجهه با متخلفان مسلح اعزام می‌شوند.

۴. راهکارهای پیشنهادی برای تحول حقیقی

الف) تقویت نیروی انسانی و پوشش مأموریتی: استخدام محیط‌بان بیشتر، تقویت تجهیزات گشت‌زنی و تأمین حمایت مالی برای پایش مؤثر مناطق بحرانی.

ب) اصلاح فرآیند احراز شهادت: هماهنگی بهتر با بنیاد شهید، تسهیل ارزیابی شهادت و اعطای حقوق و مزایای قانونی به شهدای محیط زیست.

ج) آموزش و تجهیز: ارائه دوره‌های تخصصی دفاع شخصی، تعامل با متخلفان، استفاده از فناوری نظارتی (پهپاد، جی‌پی‌اس).

د) رسانه‌ای‌کردن و توجه عمومی: انتشار داستان شهادت‌های محیط‌بانان، همراهی جامعه در حمایت از آنان و جلب توجه مسئولان برای تصویب قوانین حمایتی.

جمع بندی

محیط‌بانان قهرمانانی خاموش هستند که حافظ طبیعت و منابع ملی‌اند. نباید این قهرمانی با مرگ پایان یابد. با حمایت سازمان‌ها، اصلاح قوانین و همراهی جامعه، می‌توان امنیت و منزلت این مدافعان طبیعت را تضمین کرد.

با سلام از این هفته قصد داریم گزینه اخبار محیط زیستی یک هفته اخیر را از منابع خبری مختلف جمع آوری و به طور مختصر و مفید در قالب یک پست ارائه دهیم:

در هفته گذشته، اخبار محیط زیستی متعددی در رسانه‌ها منتشر شده است. در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم:

۱. پیگیری حق‌آبه هیرمند و حفظ شاخص‌های محیط زیستی

در سفر وزیر امور خارجه به افغانستان، موضوع حق‌آبه هیرمند مورد پیگیری قرار گرفت تا مشکلات زیست‌محیطی ناشی از کمبود آب در این منطقه کاهش یابد. همچنین، حفظ شاخص‌های محیط زیستی در دستور کار دولت قرار دارد تا به بهبود وضعیت محیط زیست کمک شود.

۲. آموزش محیط زیست به دانش‌آموزان

وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد که این وزارتخانه آمادگی همکاری در زمینه ایجاد فرهنگ محیط زیستی را دارد و می‌تواند از ظرفیت شبکه شاد با ۱۵ میلیون کاربر برای آموزش محیط زیست استفاده کند.

۳. ثبت تخلفات محیط زیستی با کمک بازرسان نامحسوس پلیس

جانشین پلیس راهنمایی و رانندگی فراجا از ثبت و اعمال قانون تخلفات محیط زیستی توسط بازرسان نامحسوس پلیس خبر داد تا نظارت بر تخلفات زیست‌محیطی افزایش یابد.

۴. نیاز به پلیس نامحسوس محیط زیستی

معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط‌زیست اظهار داشت که برای حفاظت بهتر از محیط زیست و صیانت از طبیعت، وجود پلیس نامحسوس محیط زیستی ضروری است.

۵. تخریب شدید محیط زیست ایران و لزوم آموزش محیط زیستی

گزارش‌ها نشان می‌دهد که محیط زیست ایران به شدت در حال تخریب است و برای مقابله با این وضعیت، آموزش محیط زیستی و استفاده از ظرفیت‌های آموزشی مانند شبکه شاد ضروری است.

این اخبار نشان‌دهنده توجه ویژه به مسائل محیط زیستی و تلاش برای بهبود وضعیت آن در کشور است.

در آینده تلاش می‌کنیم اخبار را به صورت مفیدتر و جذاب‌تر خدمت مخاطبین عزیزم ارائه نماییم.

به گزارش دبیرخانه جایزه ملی محیط زیست، برگزاری این رویداد به اردیبهشت ماه سال 1402 و بعد از ماه مبارک رمضان موکول شد.
در پی اعلام فراخوان سیزدهمین دوره جایزه ملی و با توجه به وقفه چهارساله در اهدای جایزه ملی، این رویداد با استقبال زیادی از سوی اشخاص حقیقی و حقوقی مواجه شد. براین اساس، مسئولان ذیربط تصمیم گرفتند زمان دریافت مدارک و مستندات فعالیت‌های داوطلبان را برای شرکت در جایزه ملی محیط زیست تمدید کنند.
جایزه ملی محیط زیست با رویکرد تشویق و تقدیر از افرادی که در مسیر حفظ محیط زیست کوشا بوده‌اند و به نوعی در شناخت و بسط آن تأثیر گذار بوده‌اند، برگزار می‌شود.
این جایزه فرصتی برای تبادل اندیشه‌ها و دستاوردهای فعالان این عرصه، ایجاد انگیزه برای مشارکت مردمی و گسترش فرهنگ حمایت و حفاظت از محیط زیست در جامعه است.
در حال حاضر مراحل داوری آثار رسیده به جشنواره در دبیرخانه این رویداد در دست پیگیری است.
بر اساس اعلام مسئولان، زمان دقیق برگزاری جایزه ملی محیط زیست، متعاقبا اعلام خواهد شد.

معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امورمجلس سازمان حفاظت محیط زیست با ارائه گزارشی از بودجه ۱۴۰۱ سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: برای اجرای قوانین و مقررات و حفاظت از مناطق چهارگانه نیاز است که بودجه محیط زیست از ۶۸۰ میلیاردتومان به ۳۷۰۰ میلیارد تومان و سهم بودجه محیط زیست از ۱۸ صدم درصد به نیم درصد از کل بودجه افزایش یابد اما بودجه پیشنهادی برای ۱۴۰۲ نیز تنها دو دهم درصد است.

به گزارش ایسنا، ۲۱ دی رئیس جمهوری لایحه بودجه را تقدیم مجلس کرد.لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ با سقف کلی ۵۲۶۱ هزار میلیارد تومان در دولت سیزدهم بسته شده که نسبت به سال جاری حدود ۱۵۰۲ هزار میلیارد تومان و معادل ۴۰ درصد افزایش دارد. از این میزان بودجه پیشنهادی برای کل کشور ۱۱۰۰ میلیارد تومان هم سازمان حفاظت محیط زیست است که به گفته معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امورمجلس سازمان حفاظت محیط زیست میزان بودجه پیشنهادی محیط زیست به دو دهم درصد از بودجه کل رسیده و این میزان بسیار کم است و نظام برنامه‌ریزی کشور متاسفانه به محیط زیست کمتر توجه می‌کند.

رضا انجم شعاع درگفت و گو با ایسنا با بیان اینکه طی چهار ماه گذشته ستاد برنامه و بودجه در سازمان حفاظت محیط زیست فعال و اقدامات کارشناسی نیز انجام شده است، اظهار کرد: در نتیجه شکل‌گیری این ستاد به نتیجه رسیدیم که در سال ۱۴۰۲ برای انجام وظیفه بهتر سازمان، اجرای قوانین و مقررات و انجام‌ بهتر پایش‌ها و... و بتواند از مناطق چهاگانه به خوبی محافظت کند، سازمان باید به سامانه‌های به روز دنیا و بهره‌وری از فناوری‌های به‌روز دنیا مجهز شود.

وی با تاکید بر این که روش‌های عملکرد کنونی نیاز به یک تحول اساسی دارد، اظهار کرد: پیش‌بینی شده است که طی سال ۱۴۰۲ سامانه‌های سازمان حفاظت محیط زیست طبق الگویی هوشمند شوند و با رعایت همه موازین دولت الکترونیک بتواند فعالیت کند. بهره‌گیری از فناوری‌ها و سامانه‌های روز برای حفاظت از مناطق چهارگانه و پایش‌ها بسیار نیاز است. بنابراین در مجموع نیاز است که بودجه ۶۸۰ میلیاردتومانی به ۳۷۰۰ میلیارد تومان افزایش یابد و سهم سازمان حفاظت محیط زیست از کل بودجه کشور که در حال حاضر حدود ۱۸ صدم درصد است به نیم درصد افزایش یابد این در حالیست که سهم بودجه محیط زیست در بسیاری از کشورها یک درصد است.

سهم بودجه محیط زیست از کل بودجه عمومی در بودجه پیشنهادی سال ۱۴۰۲ دو دهم درصد است. درواقع میزان بودجه پیشنهادی محیط زیست با رشد خیلی جزئی همراه بوده است و باز هم توجه کافی به بودجه محیط زیست نشده است و باید تلاش بیشتری در این زمینه شود.

بسیاری از کشورها که در زمینه محیط زیست موفق هستند، حداقل یک درصد از بودجه عمومی آن‌ها به محیط زیست اختصاص می‌یابد ولی ایران تازه به دو دهم درصد رسیده و این میزان بسیار کم است و نظام برنامه‌ریزی کشور متاسفانه به محیط زیست کمتر توجه می‌کند.

حداقل نیازهای اجتناب ناپذیر در سال ۱۴۰۲ رقم ۷۸۰۰ میلیارد تومان برآورد شد که از این میزان ۴۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار هزینه ای و ۳۸۰۰ میلیارد تومان برای اعتبار تملک دارایی و عمرانی برآورد شده است اما از این میزان نیز تنها ۵۰ درصد در لایحه بودجه پیش‌بینی شده است. درصورتی که این میزان نیز نیاز حداقلی و اجتناب ناپذیر محیط زیست و اعداد واقعی بود نه اعداد زیاد و غیرواقعی. نیاز بود سازمان حفاظت محیط زیست بودجه خود را در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ در حد قدرت خرید سال ۱۴۰۰ بتواند نگه دارد.

کل بودجه تملک دارایی و عمرانی سال جاری ۶۹۰ میلیارد تومان است که دربرابر وظایف زیادی که سازمان حفاظت محیط زیست در حوزه‌های قانون هوای پاک، قانون حفاظت از خاک، قانون حفاظت و بهسازی و قوانین متعدد دیگر همچنین تامین نیازهای متفاوت دارد، عدد و رقم بزرگی نیست اما تا به امروز که ۱۱ ماه از سال ۱۴۰۱ می‌گذرد بودجه اختصاصی به ۴۰ درصد نرسیده این در حالیست که تنها یک ماه دیگر از سال جاری باقی مانده است و اگر طی این یک ماه نیز بودجه‌ای تخصیص یابد در نهایت به ۵۰ درصد می‌رسد بنابراین برای سال آینده نیز به‌طور خوشبینانه از ۱۱۰۰ میلیارد تومان، می‌تواند تنها ۵۰ درصد اختصاص یابد.

قانون بودجه سال ۱۴۰۰ در واپسین روزهای سال گذشته و پس از تصویب در جلسه علنی مورخ ۹۹/۱۲/۲۶ مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان، در تاریخ ۹۹/۱۲/۲۷ از سوی رییس مجلس جهت اجرا به رییس جمهور ابلاغ شد.

درخصوص بودجه سازمان حفاظت محیط زیست در قانون بودجه ۱۴۰۰ حرف و حدیث‌های فراوانی مطرح شده و برخی گمان و اعلام کردند که بودجه محیط زیست در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل کاهش یافته است که این به‌هیچ عنوان صحیح نیست.

برای شفاف شدن موضوع به اطلاع می‌رساند در لایحه بودجه‌ای که دولت جهت تصویب به مجلس ارائه کرده بود، بودجه سازمان حفاظت محیط زیست در ردیف اعتبارات هزینه‌ای از مبلغ ۶۴۷۲۹۷۵ میلیون ریال در سال ۱۳۹۹ به مبلغ ۱۲۳۷۴۶۸۷ میلیون ریال (حدود‌ ۹۰٪) و در ردیف اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای از مبلغ ۲۸۱۲۸۴۹ میلیون ریال در سال ۱۳۹۹ به مبلغ ۵۰۵۰۸۴۹ میلیون ریال (حدود ۸۰٪) و در مجموع بودجه سازمان محیط زیست در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ که توسط دولت ارائه شده ۸۸٪ افزایش یافته است.

اما کمیسیون تلفیق مجلس در بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۰ دولت، بودجه سازمان حفاظت محیط زیست در بخش اعتبارات هزینه‌ای را که ۹۰٪ افزایش داشت نپذیرفته و حدود ۳هزار میلیارد ریال (تقریبا ۵۰٪) از آن کسر نموده بود.

اما خانم سمیه رفیعی رییس فراکسیون محیط زیست و توسعه پایدار مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار دیده‌بان محیط زیست در این رابطه گفت: «با رایزنی‌ها و اعتراض صورت‌گرفته توسط دکتر ساداتی‌نژاد رییس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس، بنده و مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست، رقم کسر شده از بودجه این سازمان معادل ۳هزار میلیارد ریال(سیصد میلیون تومان) به بخش اعتبارات هزینه‌ای در ردیف بودجه سازمان حفاظت محیط زیست بازگردانده شد.»

بنابراین دقیقا مطابق لایحه ارسالی توسط دولت، بودجه سازمان حفاظت محیط زیست در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال گذشته به‌میزان‌ ۸۸٪ افزایش یافته و از رقم ۹۲۸۵۸۲۴ میلیون ریال در سال گذشته به رقم ۱۷۴۲۵۵۳۶ میلیون ریال در سال ۱۴۰۰ رسیده است.

مه‌لقا ملاح (۳۱ شهریور ۱۲۹۶ – ۱۷ آبان ۱۴۰۰) کتابدار و فعال محیط زیست اهل ایران بود.

وی بنیان‌گذار سازمان غیردولتی زیست‌محیطی «جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست» بود. از وی به عنوان «مادر محیط زیست ایران» یاد می‌شود.

مادرش خدیجه افضل وزیری و مادربزرگ وی بی‌بی‌خانم استرآبادی از زنان پیشگام عصر خود بودند. پدرش آقابزرگ ملاح به دلیل داشتن منصب دولتی در شهرهای مختلف ساکن می‌شد و به همین دلیل، مه‌لقا در شهرهای مختلفی مانند مشهد، قوچان، اصفهان، دامغان، همدان و کرمانشاه تحصیل کرد.

او بعد از تحصیل در فلسفه و علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی در دانشگاه تهران مدرک فوق‌لیسانس علوم اجتماعی گرفت و برای ادامه تحصیل به پاریس رفت و در سوربن علوم اجتماعی خواند و با مدرک دکترا به ایران بازگشت. در فرانسه دوره کتاب‌داری نیز در کتاب‌خانه ملی فرانسه گذراند. در بازگشت به ایران در کتابخانه دانشگاه تهران مشغول کار شد و بعد از مدتی در سال ۱۳۴۷ به ریاست کتابخانه مؤسسه تحقیقات روان‌شناسی برگزیده شد. پس از بازنشستگی تمام وقت خود را در راه مبارزه برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست گذاشت.

مه‌لقا ملاح در سال ۱۳۷۳ با مشارکت همسرش و چند استاد دانشگاه سازمان غیردولتی زیست‌محیطی "جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست" را بنیان گذاشت. این سازمان در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۷۴ رسماً اعلام موجودیت کرد. وی دو دهه اخیر عمرش را در جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست صرف آموزش زنان خانه دار و معلمان مدارس برای آشنایی با محیط زیست و ضرورت حفظ سرزمین کرد. او موفق شد شعب سازمان غیر دولتی جمعیت زنان مبارز با آلودگی محیط زیست را در ۱۶ استان کشور هم گسترش دهد و حالا چند سالی‌ بود که منزل شخصی‌اش را به دفتر کار جمعیت و پاتوق طرفداران محیط زیست تبدیل کرده بود.

وی که معروف به مادر محیط زیست ایران ۱۷ آبان در ۱۰۴ سالگی درگذشت.